TORK ÖLÇÜM CİHAZLARI KALİBRASYONU

Aks üzerindeki dönme kuvveti ya da bu dönme kuvvetini yaratan sisteme tork denir.

Hareket ve zamandan bağımsız bir kavram olan torkun ölçü birimi N.m (Newtonmetre) dir. N.m olarak ifade edilen bu değer daha az yaygın olmakla kgf (kilogramforce) olarak da kullanılmaktadır.

Tork bir kol yardımı ile sabit, dönen bir noktaya kuvvet etki ettiğinde yaratılır.Sabit, dönen bir noktaya 1 metre uzunluğunda bir kol yardımı ile 1 Newton (1/9.8 kg. - 9.8 N = 1 kg) kuvvet uyguladığımızda 1 Nm tork oluşur.

Tork Kuvvetin Uygulanması

Vidalı birleştirme sisteminde iki veya daha fazla parçanın birbirine bağlanması ve bir bütün şekilde varolması, sökülüp takılabilme özelliği dikkate alındığında, pek çok endüstriyel uygulama için en uygun çözümdür.

Vidalı birleştirme sisteminin temel prensibi, civata ile birleştirilen parçaların birbirine yapışma kuvvetinin, bu parçalar üzerindeki dış etkenlerden kaynaklanan ayrılma kuvvetinden daha büyük olması kuralına dayanır. Birleştirmeyi sağlayan saplama sürekli olarak stress altında bulunur. Malzeme yorgunluğuna bağışıklı olan saplama bu ortamda sürekli gergin halde durur.

Eğer uygulanan birleştirme (germe) kuvveti iki parçayı birbirinden ayırma yönündeki kuvvetten daha küçük ise vidalı bağlantı kısa süre sonra birbirinden ayrılır ve aksi durumda, birleştirme (germe) için uygulanan kuvvet saplamanın gerilme kapasitesinin üzerinde ise, bu kez saplamanın kimyası bozularak esneme özelliğini kaybedecek ve birleştirme işlemi aynı şekilde başarısız olacaktır.

Güvenilir ve uzun ömürlü bir vidalı bağlantının gerçekleşebilmesi için yapılacak olan germe kuvvetinin doğru değerlerde yapılması gerekir ve vidalı birleştirmenin kalitesini garanti altına almanın tek yolu tork kuvvetinin kontrollü uygulanmasıdır.

Saplama Tansiyonu / Kopma Noktası

Vidalı birleştirmede somuna uygulanan dönme kuvveti ile iki parçanın birbirine yapışmasını sağlarken saplamanın tansiyonu ve gerilimide arttırılır.Saplamanın gergin kaldığı bölge elastik bölge, esneme özelliğini kaybettiği bölge ise plastik bölge olarak tanımlanır.Esnek, elastik bölgede birleştirme yönündeki kuvvet ile iki parçayı birbirinden ayırma yönündeki kuvvet karşı karşıyadır. Plastik bölgeye geçildiğinde saplama germe özelliğini kaybettiğinden dolayı ayrılma kuvvetine yenik düşer.

Saplamaların tansiyonlarını kaybetmeden taşıyabilecekleri yükler hesaplanır ve test edilir. Saplamaların kimyasal bileşimine ve kalitesine göre taşıyabildikleri yük miktarı değişir

Saplamanın taşıma kapasitesinin üst sınırına kopma noktası, akma mukavemeti veya esneme sınırı yield point adı verilir.

Saplamalar kopma noktasının %75 ile %90 arasında tork kuvvetine tabii

tutulabilir.

Vidalı Bağlantıda Sürtünme

Vidalı birleştirmeler esnasında uygulanan tork kuvvetinin önemli bir kısmı saplama dişleri, somun ve saplama kafasında meydana gelen sürtünmeye harcanır. Yapılan hesaplamalara göre vidalı birleştirmelerde sürtünme direncine karşı harcanan kuvvet uygulanan toplam tork kuvvetinin %90'ını oluşturur.

Uygulan dönme kuvvetinin yaklaşık %50'si somun ve saplama kafası altındaki sürtünmeyi yenmek için harcanır. Kuvvetin %30 - %40 gibi önemli bir miktarı da dişlerdeki sürtünme direncine karşı koymak için kullanılır.

Vidalı bağlantının yapılabilmesi için saplamaya uygulanan germe kuvveti, uygulanan toplam kuvvetin yanlızca %10'una eşdeğerdir.

Vidalı bağlantı işlemlerinde uygulanan tork kuvvetinin %90’ının sürtünmeye harcandığını varsayarsak, uygulama ve saplama kafası ve somun temas yüzeylerinin özelliği, saplama dişlerinin yapısı, yağlama gibi faktörler torklama kuvvet ve etkilerin önemli ölçüde değiştirir.

Firmamız UKL kalibrasyon tarafından tork, torkmetre, tork aleti, tork kalibratörü, kalibrasyonlarını 1000. N.m ye kadar Türkak’dan akredite olarak yapabilmektedir.